مغالطه پهلوان پنبه و مغالطه کنه و وجه

انیشتین می گفت سختترین کار ما آدمیان فکر کردن است. اگر این گفته را بخواهیم به زبان معرفتشناسانه صورتبندی کنیم سخت ترین کار شاید، تشخیص معرفت از شبه معرفت و غیرمعرفت است. ما آدمیان خواسته یا ناخواسته برای به کرسی نشاندن آنچه باور داریم معرفت (دانش) است گاهی ناخواسته دچار مغالطه می شویم. این به وادی مغالطه در غلطیدن وقتی منافعی از ادعایی نیز حضور داشته باشد گاهی ارادی نیز می شود. اگر به تعریف سه مؤلفه ای از معرفت یعنی: باور صادق موجه که تقریبا مورد وثوق جمهور معرفت شناسان است، باور داشته باشیم، معمولاً این خطا در مؤلفه توجیه رخ می‌دهد. پیش از این در یادداشتی به فراخور بحثی دو نمونه مشهور مغالطه را توضیح دادم و در این یادداشت در نظر دارم آنقدر که می فهمم دو نمونه دیگر از معروفترین مغالطات را با ذکر دو نمونه توضیح دهم.
یکی از متواترترین مغالطات، مغالطه پهلوان پنبه است. در این مغالطه، مغالطه گر به جای نقد مدعایی، ادعای دیگری که معمولا سست نیز هست را بر می گیرد و بر آن می تازد و آن را نقد می کند. در این مغالطه اگرچه به مدعای اصلی نقدی وارد نمی شود اما به گونه ای مدعای اصلی نزد مخاطب ناآگاه از مقام تصویب به ذیل کشیده می شود.
دیگر مغالطه ای که آن نیز شیوع قابل توجهی دارد، مغالطه کنه و وجه است. در این مغالطه وجهی از چیزی مترادف با کل و ذات آن چیز ملحوظ می شود و با انتقاد به آن وجه، در مقام تخطئه ذات و کنه آن چیز دیگر بر می آیند.
برای انضمامی تر شدن این دو مغالطه ذکر مثالی می توان روشنگر باشد:
ادعای اول: ((روزه نه تنها به سلامتی کمکی نمی کند بلکه بعضی از پزشکان معتقدند این میزان گرسنگی و تشنگی به هیچ روی به سلامتی کمک نمی کنند!))
ادعای دیگر: ((با گرسنگی اختیار (روزه) هیچگاه نمی تواند حال کسانی که به گرسنگی مجبورند را درک نمود!))
در این دو نمونه ابتدا با مغالطه کنه و وجه، وجوهی از یک حکم عبادی و نه فقهی! مانند سلامتی و درک حال محرومین مترادف با ذات و غایت آن چیز انگاشته شده چیزهایی که حداکثر کارکردهایی از کارکردهای روزه هستند و در گام دوم با تاختن به این پهلوان پنبه و در هم کوفتن آن، انکار ذات آن چیز اراده شده است.