آیا انجام متقابل یک عمل غیراخلاقی، اخلاقی است؟

دونالد #ترامپ، رییس جمهور جدید آمریکا، چند روز قبل، ورود اتباع ایرانی و شش کشور دیگر را برای ۹۰ روز به خاک آمریکا ممنوع کرد. او هدف خود از این اقدام را ((حفاظت از آمریکا در مقابل حملات تروریستی)) خواند. در مقابل ابتدا وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد که «تا زمان برطرف شدن محدودیت‌های توهین‌آمیز ایالات متحده علیه اتباع ایران، اصل عمل متقابل را اجرا می‌نماید» و پس از آن محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران گفت: ((برخلاف آمریکا، تمام کسانی که ویزای معتبر ایران را در دست دارند، به گرمی مورد استقبال قرار می‌گیرند.)) اما روز چهارشنبه رئیس فراکسیون ورزش مجلس اظهار کرد: با توجه به اقدام ترامپ در ممنوعیت ورود اتباع هفت کشور مسلمان از جمله ایران به آمریکا بدون شک وزارت امورخارجه کشورمان نیز باید اقدامی متقابل را در این راستا انجام دهد و در شرایط فعلی به هیچ وجه امکان حضور ورزشکاران آمریکایی از نظر ما با توجه به قانون جدید ترامپ وجود ندارد.
این که توجیه ترامپ، در خصوص منع ورود اتباع هفت کشور، قابل قبول و قابل دفاع است، موضوعی است که در نقد آن بسیار نوشته و گفته شده است. می توان با استناد به مکاتب گوناگون اخلاق، برای غیراخلاقی بودن این حکم، شواهد و قرائن اقامه نمود. برای مثال اگر مخاطبین محترم به نظریه های #غایتگرایانه اخلاقی باور داشته باشند یا با #فایده_گرایی اخلاقی همدل باشند به روشنی می توانند به تبعات منفی سوءرفتار با مهاجران به جای بهره مندی از مشارکت و همراهی آنها و آنچه مثلاً در سقوط امپراتوری روم در ۱۷۰۰ سال پیش رخ داد استناد کنند. اگر در اخلاق #کانتی باشند، این تبعیض در مغایرت با اصل جهانشمول ((با دیگران آنگونه رفتار کن، که دوست داری با خودت رفتار شود)) است! و در اخلاق به هیچ از مکاتب قبلی باور نداشته باشند و احتمالاً شهودگرا باشند و نزد آنها #شهودات_اخلاقی_عرفی دست بالا را داشته باشد و به فلسفه اخلاق #راس باور داشته باشند نیز به روشنی غیراخلاقی بودن این حکم را شهود می کنند.
اما آنچه نویسنده را برای نوشتن برانگیخت به هیچ روی تحلیل عمل ترامپ که غیراخلاقی بودن آن از مناظر گوناگون و از مکاتب مختلف اخلاقی قابل نشان دادن است و به بعضی از آن نیز اشاره شد، نیست. به دیگر سخن، در این یادداشت غیراخلاقی بودن منع کسی از ورود به جایی به دلیل احتمال فعلی که هنوز محقق نشده است یا دلایل کافی برای احتمال آن وجود ندارد به دلیل مغایرت با شرط #اصل_برائت که لازمه آزادی های اساسی است، مفروض انگاشته شده است. سئوال به زعم من پررنگ تری که در این مواجه و متقابلا سر بر می آورد، این است که:

:small_blue_diamond:آیا انجام متقابل یک عمل غیراخلاقی، اخلاقی است؟:small_blue_diamond:

از این بحث فلسفه ی اخلاق که بگذریم با استناد به مفاهیم اولیه #مدیریت_استراتژیک و مفاهیم کلیدی فرصت و تهدید و نقطه قوت و نقطه ضعف می توان به این مهم از این منظر نیز نگریست که چگونه می توان این تهدید را به یک فرصت طلایی تبدیل نمود؟ در میان بحث و فحص های صورت گرفته پیرامون این مهم سه پیشنهادی که توسط رئیس پژوهشگاه دانش‌های بنیادی ارائه شده است در برابر درخواستهای نوعاً تلافی جویانه، شایسته توجه و تقدیر است.
او با مخالفت با پاسخ متقارن، گفته است: ((پاسخ ما به اقدامات ترامپ باید صریح و قاطع، اما غیرمتقارن باشد:
– تحریم کالاهای آمریکایی
– اختصاص بودجه ویژه‌ای برای مراکز علمی و تحقیقاتی به منظور دعوت از ایرانیانی که در آمریکا مشغول به کار بوده‌اند
– دعوت از دانشمندان و دانشجویان سایر کشورهای اسلامی که مشمول فرمان ترامپ شده‌اند برای حضور در ایران ))
فارغ از گیر و گرفتهایی که به این پیشنهاد سه گانه وارد است آنچه مطمح نظر نویسنده این یادداشت است این است که گاهی حتی در زندگی شخصی نیز در برابر یک اقدام غیراخلاقی و غیرعقلانی می شود یک واکنش مناسب داشت. این که اهمیت این موضوع در سپهر اجتماع و بین اللمل چقدر شدیدتر می شود نیز بی نیاز از توضیح است. بگذریم که سالهاست که از #فراکنش، به معنای اقدامی به دور از احساسات که می تواند کل فرایند کنش و واکنش متقابل را تغییر دهد، سخن به میان می آید.